Barbara Radziwiłłówna. Klasyka mniej znana

Ta klasyczna tragedia w stylu utworów Racinea nazwana została misterium o duchu naszego narodu. Faleński opowiedział znaną historię nieszczęśliwej miłości króla Zygmunta II Augusta do pięknej magnatki, dzieje walki królowej Bony z niechcianą synową, zatargi polityczne i dworskie intrygi, w które została wplątana Barbara. Opowiedział ją w sposób niezwykły - rezygnując z wierności faktom historycznym na rzecz mitu. Oto Dzień Losu. Kraków, Wawel, wszyscy bohaterowie spotkali się na zamku i rozgrywa się tragedia: konflikt niepohamowanej namiętności króla i dobro państwa. Co zwycięży Przed oczami obserwatorów tych zmagań objawi się też platońska idea dziejów Królestwa Polskiego. Barbara Radziwiłłówna (1520-1551), królowa polska. Córka kasztelana wileńskiego Jerzego Radziwiłła, kasztelana wileńskiego i hetmana wielkiego litewskiego, siostra Mikołaja Radziwiłła, zwanego Rudym. Jako 5-letnia dziewczynka została zaręczona z księciem Ilją Ostrogskim; związek ten miał umocnić obie rodziny, pozostające w opozycji do rodu Gasztołdów. Kiedy jednak podstawy ekonomiczne Radziwiłłów i Gasztołdów zostały zagrożone, na skutek prowadzonej przez królową Bonę akcji rewindykacji królewszczyzn, oba zwaśnione rody pogodziły się, zawierając 1536 układ w Raduni, na mocy którego Barbara poślubiła rok później znacznie starszego od siebie Stanisława Gasztołda, wojewodę nowogrodzkiego (od 1542 trockiego). Po śmierci męża 1542 nawiązała romans z Zygmuntem II Augustem, który - po śmierci swej prawowitej małżonki (1545) - poślubił potajemnie 1547 spodziewającą się dziecka Barbarę (poroniła w poł. 1548). Koronowana 7 XII 1550 w katedrze wawelskiej (wbrew opozycji szlacheckiej, podsycanej przez królową Bonę), co podniosło znaczenie Radziwiłłów i związanych z nimi magnackich rodów litewskich. Powód nagłej śmierci Barbary nie jest do końca wyjaśniony. Zmarła na Wawelu, pochowana została w katedrze w Wilnie. Alojzy Feliński (1771-1820), dramatopisarz i poeta; podczas powstania kościuszkowskiego jeden z sekretarzy T. Kościuszki; od 1818 prof. literatury pol. w Liceum Krzemienieckim (od 1819 jego dyr.); od 1809 członek TPN; czołowy reprezentant klasycyzmu postanisławowskiego, autor głośnej tragedii Barbara Radziwiłłówna (wyst. 1817, wyd. 1820) oraz Hymnu na rocznicę ogłoszenia Królestwa Polskiego (1816, Boże, coś Polskę...), listów poet. (m.in. Do Stanisława Trembeckiego 1805), naśladowań i przekładów (m.in. utworów J. Delillea, V. Alfieriego); Pisma... (t. 1-2 1816-21).