Ogniem i mieczem, tom 2

"Ogniem i mieczem", pierwsza z powieści tworzących "Trylogię", przedstawia dzieje Polski w dobie powstania Chmielnickiego (1648–1654).

Pisarz, starając się wzbudzić w czytelnikach patriotyczne uczucia, nadał prozie cechy rycerskiego eposu, wprowadził baśniowość oraz wyrazistych bohaterów reprezentujących dobre i złe postawy. Zbuntowani Kozacy pod wodzą Chmielnickiego zostali przedstawieni jako żądni krwi barbarzyńcy, a Polacy jako prawi i odważni obrońcy ojczyzny.

W czarno-biały schemat zostali wpisani także przywódcy walczących stron. Głównym wątkiem spajającym fabułę pierwszej części "Trylogii" uczynił pisarz burzliwe dzieje miłości rycerza bez skazy – Jana Skrzetuskiego i urodziwej szlachcianki – Heleny Kurcewiczówny, którzy rozdzieleni przez wrogów i przeciwności losu, przeżywają liczne perypetie.