Pragmatyzm

William James (1842-1910) amerykański pisarz, psycholog i filozof, twórca (a właściwie współtwórca wraz z Ch. Piercem) nurtu filozoficznego zwanego pragmatyzmem, który to termin wszedł do powszechnego użycia jako synonim praktyczności, realistyczności, rzeczowości.

Najogólniej mówiąc, pragmatyści twierdzą, iż prawdziwe są tylko te myśli, które sprawdzają się przez swe praktyczne skutki. Do mistrzów Jamesa należą zarówno George Berkeley jak i David Hume i John Locke, natomiast uznawany jest on za filozofa zdecydowanie antykantowskiego.

W swym manifeście, najważniejszym obok Doświadczenia religijnego.. dziele czyli właśnie w Pragmatyzmie przedstawia James zręby swojej filozofii. Jak pisze Tadeusz Gadacz w centrum jego pragmatystycznej doktryny znajduje się taka koncepcja natury ludzkiej, zgodnie z którą człowiek kieruje się w życiu głównie nastawieniem praktycznym.

Świadomość jest (...) czymś więcej niż tylko poznaniem. Ma ona celowościowy charakter, który polega na wyborze przedmiotów ze względu na działanie i wewnętrzne potrzeby człowieka. W Pragmatyzmie autor w sposób szczególnie wyraźny uwydatnia swoją koncepcję, wedle której istotne jest nie odniesienie się do abstrakcyjnych teorii prawdy, lecz do praktycznych konsekwencji. Warto czytać Jamesa - choćby z czystego pragmatyzmu! Ale pamiętajmy także o ogromnym wpływie jaki wywarł Pragmatyzm Jamesa na takich myślicieli jak E. Husserl, M. Scheler czy H. Bergson.