Pasje Zygmunta Freuda

Erich Fromm (1900-80) – amerykański psycholog i filozof pochodzenia niemieckiego, uznawany za jednego z najwybitniejszych humanistów XX wieku, twórca psychoanalizy humanistycznej.

Autor kilkudziesięciu książek, w tym tak słynnych jak Ucieczka do wolności, O sztuce miłości czy Zapomniany język. Znaczny wpływ na sposób myślenia autora wywarła doktryna psychoanalityczna Zygmunta Freuda, jednak Fromm odrzucił jej biologizm, ahistoryzm i asocjologizm i w opozycji do niej stworzył swoją teorię osobowości.

Pasje Zygmunta Freuda to krytyczna, a jednak pełna uznania i szacunku analiza sposobu myślenia Freuda, analiza przeprowadzona w punktu widzenia psychoanalizy. Można wręcz stwierdzić Pasje Zygmunta Freuda to psychoanalityczna teoria osobowości twórcy psychoanalizy.

Jak pisze M. Chałubiński Frommowska recepcja twórczości Freuda ma nader specyficzny charakter. Nie znam żadnego innego myśliciela, w którego twórczości Freud byłby obecny w tak wielkim stopniu, jak w pracach Fromma i który zarazem we wszystkich ważniejszych kwestiach (...) dochodził do wniosków tak diametralnie od niego odmiennych.

Pasje Zygmunta Freuda ułatwią nam zrozumienie sposobu myślenia Zygmunta Freuda, z drugiej strony powiedzą nam także wiele o sposobie myślenia autora Zapomnianego języka. Chociaż Freud reprezentował szczytowe osiągnięcie racjonalizmu, to w tym samym czasie zadał temu racjonalizmowi śmiertelny cios.

Pokazując, że źródła działania człowieka tkwią w podświadomości, w głębinach, z których większość nigdy nie otwiera się przed badawczym spojrzeniem, oraz że człowiek świadomą myślą kontroluje swoje zachowanie jedynie w niewielkim stopniu, podważył racjonalistyczny obraz człowieka, którego intelekt zdominuje świat w każdej sytuacji bez ograniczeń czy zagrożeń. Zarysowana tutaj wizja władzy sił „podziemia”, pokazuje, że Freud był de facto spadkobiercą romantyzmu, ruchu, który starał się zgłębić sferę nieracjonalną. Historyczną sytuację Freuda można określić jako twórcę syntezy dwóch sprzecznych sił dominujących w XVIII-i XIX-wiecznej myśli Zachodu: racjonalizmu i romantyzmu.